De bevrijding van Breda
|
|
| Zomaar een straat in Breda. Schade aan woonhuizen opgelopen gedurende de bezetting en de bevrijding van Breda. |
|
De bevolking van Breda zag op 17 september 1944 een enorme luchtvloot over de stad vliegen. Achteraf bleken het vliegtuigen bedoeld voor het oosten van het land, voor Nijmegen en Arnhem. Eind september verscheen de eerste Poolse Pantserdivisie, een onderdeel van het Canadese Legerkorps in de streek ten noorden van Antwerpen. Na een hardnekkige strijd bevrijdde zij Merksplas, daarna Baarle Nassau en Baarle Hertog en op 5 oktober volgde de bevrijding van Alphen. Toen begon voor de midden Brabant een periode van wachten aan. Breda bereidde zich voor op een veldslag. Aan bijna alle huizen verdwenen de ramen achter ruw geschaafde planken. De eerste geallieerde soldaten die men zag waren krijgsgevangen Canadese soldaten, die in de Cavaleriekazerne werden ondergebracht. In de wijde omgeving van Breda werden grote munitiedepots met regelmaat doelwit van aanvallen van de geallieerde en gingen met veel geweld de lucht in. Dit gaf de burgers van Breda hoop en men realiseerde zich, dat een bevrijding aanstaande was en vreesde men dat een frontale aanval zou leiden tot veel slachtoffers en verbitterde gevechten. |
 |
| De oprukkende geallieerde troepen die de Duitsers voor zich uit dreven en met `Operatie Pheasant` probeerde West en Midden Brabant te bevrijden zodat de bevoorrading van de troepen via Antwerpen veilig gesteld kon worden. |
|
Generaal Maczek besliste echter anders en koos ervoor om de aandacht te verleggen naar het gebied tussen Alphen en Baarle. Door een gebied dat bezaait lag met mijnen bereikte hij de weg Breda / Tilburg, daarbij de troepen, die zich op Tilburg hadden geconcentreerd ontlastend. Een deel van die troepen bestond uit Schotten en de Prinses Irene Brigade. De Duitsers, die beducht waren voor deze strategie vreesde, dat Maczek via Gilze en de Langstraat zou doorstoten naar het Hollands Diep en zo de Duitse troepen in West Brabant zou afsnijden van de hoofdmacht van de Duitsers. Deze strategie bespaarde Breda een directe en grootscheepse aanval en daarmee eenzelfde lot als Den Bosch had ondergaan. Op vrijdag 27 bereidde de Polen een grootscheepse aanval richting Breda voor en op zaterdag begon men met de artilleriebeschietingen op Breda. |
|
|
|
Een boer in Alphen ziet met grote voldoening, hoe vertegenwoordigers van het ´Herrenvolk´ staan te luisteren naar de instructies van een Poolse soldaat. |
 |
|
Een groep Duitse krijgsgevangenen in de buurt van Gilze. Dicht opeen gepakt om ont-snappen te bemoeilijken. |
 |
| Graven van gesneuvelde soldaten, tijdelijk ten ruste gelegd op het kerkhof aan de Molenstraat in Alphen |
 |
| Twee Poolse jongens uit één gezin, die tegelijkertijd sneuvelden bij de bevrijding van Gilze. Zij liggen tijdelijk begraven op het kerkhof van Gilze. |
|
Op Enkele kilometers van Breda bereidden de Polen zich voor op een aanval op de stad en op zaterdagochtend zagen de burgers van Breda de artilleriegevechten boven hun stad, hetgeen voor hen een teken was om zich met hun pannen pap en erwtensoep terug te trekken in hun schuilplaatsen. In de stad werden het klein seminarie ´De Ypelaer´ aan de zuidkant van de stad en het grote postkantoor aan de noordkant van de stad door de Duitsers in brand gestoken. ´s Avonds hoorden men een enorme knal toen de Duitsers aan de oostelijke kant van Breda een kerktoren opbliezen. |
 |
|
De kerk van Onze Lieve Vrouw van Goede Raad aan de Driespong in Breda. De toren is door de Duitsers opzettelijk vernield, om te voorkomen, dat de geallieerden hem zouden gebruiken als observatiepost. |
a
|
De avond valt en het gedaver van ontploffende granaten gaat door. Slapen is niet mogelijk door het geknal van de granaten. Later weten een paar BS´ers de binnenstad van Breda te bereiken en vertellen, dat de bevrijding van het Ginneken en de aangrenzende stadsdelen reeds een feit is. Sommige burgers, de meest moedige verlaten hun schuilplaatsen en trekken naar de bevrijders, 10 minuten verderop. Onderweg stuiten zij op een verzetshaard en na een kort maar hevig gevecht aan het Wilhelminabrug trokken de Duitsers zich terug en gaven de toegang tot de binnenstad daarmee vrij. In een triomftocht trokken de Polen door de binnenstad. Breda was vrij! |
|
|
| Het bevrijdingsfeest in de Bredase binnenstad. |
|
|
|
Poolse soldaten bekijken met grote belangstelling naar de originele overwinningssymbolen die door de burgers van Breda aan de gevels van huizen zijn aangebracht. |
|
|
|
Boodschappen op tanks schrijven was een geliefde bezigheid. In de hoop dat familie of bekenden de teksten lazen en zo konden vernemen hoe het ging met de schrijfsters en hoe de toestand was in het gebied waar de tanks juist vandaan kwamen. |
|
Breda was bevrijd, echter de Duitsers, die zich terug hadden getrokken achter het Wilhelminakanaal vuurde nog dagen granaten vanuit Terheiden af op de stad. Totdat de Polen besloten een enorm artilleriebombardment uit te voeren, om de artillerie het zwijgen op te leggen en de doortocht richting het noorden te vergemakkelijken. Een week later begonnen de Duitsers aan hun grote terugtocht en was Breda uit de gevarenzone en definitief opgenomen in de sector van het bevrijdde Nederland. |